Hallo allemaal,
Ik heb op de modelspoorbeurs in Zutphen een analoge 3326 (Recordloc 1607 met 150 Jaar NS-logo) op de kop getikt. Ik had nog een setje 60760 liggen, dus ik heb de nieuwe aanwinst daarmee gedigitaliseerd. Het hele proces heb ik op foto vastgelegd en het leek me aardig dat te delen.
Voor een beetje handige drierailer is zo'n ombouw niet heel spannend, deze post is dan ook bedoeld voor mensen die het nog nooit hebben gedaan (of vergeten zijn hoe het moet). Ombouw met 60760 voor dummies, zeg maar
Stap 1: het oude spul eruit
Deze loc is voorzien van een klassiek relais, maar met een voorschakelprintje wat ervoor zorgt dat de loc uitermate 'strak' schakelt, zonder lichtflitsen of schokken. Het printje zit vast met een schroefje waar ook de aarde op aangesloten is. Het relais zit vast met een schroef aan de zijkant, onder de schakelwals.
Soldeer de rode draad los die aan de keuzeschakelaar voor boven- of benedenleiding vast zit, en de draden naar de lampen. De bruine aardedraad komt vanzelf los als je de schroef van het printplaatje eruit haalt. Soldeer het oogje van de draad af, dat heb je later weer nodig. De schroef trouwens ook. Het isolatieringetje dat eronder ligt kan weg.
Haal het draaistelframe van de motor af door de schroef bij de koppeling los te draaien. Daarna kan het borgplaatje verwijderd worden waarmee de motor op zijn plek gehouden wordt. Dat plaatje en het draaistelframe liggen op de foto tussen het chassis en de kap.
Als motor, printje, relais en de genoemde draden los zijn, kun je het hele zaakje er zo uit tillen. De motor lossolderen hoeft niet eens want de onderdelen waar de draden aan zitten worden vervangen.
Let op: één draad moet je laten zitten, namelijk de zwarte draad die van de sleper naar de bovenleidingkeuzeschakelaar gaat, aangegeven op de foto. Voor de rest kan alle bedrading eruit, ook de draden naar de lampen die er op de foto nog aan zitten.
Nu het motorblok eruit is, kan dat ook uit elkaar gehaald worden. Begin met het verwijderen van de oude koolborstels: met een pincet het veertje naar buiten bewegen en op de schacht leggen waar de borstel in zit. Daarna kun je met een speld of een kleine schroevendraaier de borstel naar buiten schuiven via de open bovenkant van de schacht. De oude borstels kunnen weg want er zitten nieuwe bij de ombouwset.
Haal het motorschild los door de twee schroeven eruit te draaien. Bewaar deze schroeven want die worden niet meegeleverd met de 60760. Buig het schild omhoog en haal het anker uit de motor. Daarna kan de veldspoel, met het motorschild er nog aan vast, verwijderd worden. Dat is soms een beetje wurmen, maar hij kan er echt uit
Indien nodig is dit ook een mooi moment om de motor van binnen schoon te maken.
Het oude anker heeft er al heel wat kilometers op zitten, te oordelen naar de vervuilde en versleten collector.
Ter vergelijking even het nieuwe anker ernaast. Het is iets kleiner en vijfpolig in plaats van driepolig. De collector is een wereld van verschil
Uit de verpakking van de 60760-set komen verder een nieuw motorschild passend voor het kleinere anker, en een veldmagneet - geen spoel meer want in feite maak je er een gelijkstroommotor van.
Stap 2: nieuwe onderdelen erin
Plaats de veldmagneet en daarna het anker. Je zult daarbij merken dat de veldmagneet aan het anker trekt. Let er dus op dat de ankeras in het daarvoor bestemde gat aan de andere kant van de motor terechtkomt. In tegenstelling tot bij de oude motor kun je het anker nu nog niet laten draaien door de wielen te bewegen. Dat komt doordat de veldmagneet het anker scheef trekt. Het plaatsen van het motorschild lost dat op.
Plaats het nieuwe schild, test of het anker vrij kan draaien door de wielen te bewegen en schroef het schild vast met de schroeven waarmee het oude schild vast heeft gezeten.
Tip: als je nu de borstels plaatst (zie verderop, ik heb dat pas later gedaan), kun je de motor - die nu een gelijkstroommotor is geworden - eenvoudig testen door een 9V-batterij met de polen op het motorschild te verbinden.
De motor kan vervolgens weer ingebouwd worden door 'm van boven in het chassis te laten zakken en van onder vast te zetten met het borgplaatje.
De decoder van de 60760 heeft geen bevestiging dus hij zal met lijm of dubbelzijdig plakband vastgezet moeten worden. Het meest voor de hand liggend is om de decoder te bevestigen aan de zuil waar het oude relais aan gemonteerd was. Ik heb hier gekozen voor sterke lijm en een lijmtangetje.
Stap 3: bedrading aansluiten
Er komt een hele bos draden uit die decoder, maar laat je dat niet afschrikken. We gaan ze stuk voor stuk aansluiten, te beginnen met de basis: rijstroom (rood) en massa (bruin).
Voor de massadraad heb ik het oogje hergebruikt waarmee de aarde van het oude omschakelprintje was aangesloten. Met de schroef die daar ook bij zat is het oogje op het chassis gemonteerd, waarna de bruine draad aan het oogje is gesoldeerd.
De rode rijstroomdraad komt aan de "uitgang" van de bovenleidingkeuzeschakelaar; zie foto.
Daarna volgt de frontseinlamp die het verst weg is gelegen: die bij de motor. Bij dit model heeft de lamp twee draden en geen aarde naar het chassis. In dat geval MOET de oranje draad als gemeenschappelijke retourdraad naar de decoder gebruikt worden. Als de lamp een massacontact met het chassis heeft (en dus maar één draad) heb je alleen de gele draad nodig.
Leid de draden over de motor heen. Als je de oranje draad moet gebruiken, zoals hier, hou deze dan iets langer dan de gele, en gooi het stuk dat je overhoudt niet weg; dat heb je zometeen nog nodig.
N.B. Er is vanzelfsprekend onderscheid tussen voor (geel) en achter (grijs). Wat uiteindelijk voor en achter wordt, is afhankelijk van welke kant de motor op draait. Omdat dat weer afhankelijk is van hoe je de groene en blauwe motordraden aansluit, doe we die als laatste. Daarmee kunnen dan de verlichting en de rijrichting in overeenstemming gebracht worden, zonder dat de aanluitingen van de lampen omgewisseld hoeven te worden.
Omdat we twee lampen hebben, maar slechts één oranje draad, moet daar een splitsing in komen. Knip de oranje draad door, op enkele centimeters van de decoder. Plaats een stukje krimpkous over deze draad en schuif dat zo ver mogelijk naar de decoder toe (om voortijdig krimpen door het solderen te voorkomen). Strip de uiteinden, ook van het overgebleven stukje draad.
Soldeer de drie uiteinden aan elkaar.
Schuif daarna het krimpkousje er overheen. Als dat lukt... Bij mij wilde dat in eerste instantie niet omdat de soldering te dik was, waardoor de draad brak tussen de decoder en de las. Vandaar dat op deze foto een extra krimpkousje te zien is...
Nu er een tweede oranje draad is, kan de tweede lamp aangesloten worden. Gebruik daarvoor de extra oranje draad en de grijze draad.
Merk op dat de draden door een uitsparing in het chassis geleid worden - dit voorkomt dat ze klem komen te zitten tussen chassis en kap. Aangezien beide hier van metaal zijn, is dat iets om in de gaten te houden.
Op dit punt kun je de verlichting testen en kijken of deze netjes schakelt.
Het standaard adres van de 60760-decoder is 78.
Rijden doet-ie nog niet, want de motor is nog niet aangesloten.
Test geslaagd: decoder reageert, lampen branden en wisselen met de rijrichting.
Als laatste wordt de motor aangesloten, maar eerst gaan de nieuwe koolborstels erin die worden meegeleverd met de ombouwset.
Let erop dat je de borstel plaatst met het gleufje
verticaal (zie cirkel). Niet alleen omdat de borstelveer (zie pijl) daar in valt maar vooral omdat de borstel aan de andere kant een uitholling heeft die past op de collector van het anker. Plaats ze dan ook altijd zoals aangegeven op deze foto. Vergeet niet met een pincet of een kleine schroevendraaier de borstelveren op de borstels te zetten zodat deze tegen de collector gedrukt worden. Doe je dat niet, zal de motor niet of zeer slecht lopen.
De volgende stap is op de rollenbank (of met een blokje onder het motordraaistel) bepalen wat voor- en achteruit gaat worden. Test dit door de twee overgebleven draden, de groene en de blauwe, op de aangegeven punten tegen de motor aan te houden terwijl je een klein beetje gas geeft. Niet teveel want dan kun je niet goed zien welke kant de wielen op draaien. Schakel de frontseinen in en kijk of de rijrichting overeenkomt met de brandende frontseinlamp. Zo niet, wissel de blauwe en de groene draad om. Onthoud wat de juiste combinatie is (in dit geval: groen aan de linkerkant).
EDIT: afgaande op de discussie naar aanleiding van deze post, kunnen de smoorspoelen ook weggelaten worden. Deze en de volgende twee stappen kunnen dan overgeslagen worden.In beide draden moet een meegeleverde smoorspoel geplaatst worden. Die kun je direct aan de motor solderen maar dat kan de bewegingsvrijheid van het motorblok beperken. Iets meer werk maar wel veiliger (en netter) is het plaatsen van de spoelen in de draden. Knip de draden daarom door op een centimeter of vijf van de decoder.
Kort van elk van de spoelen een pootje in tot een centimeter en soldeer ze aan de blauwe en de groene draad. Vergeet niet éérst een krimpkousje over de draad te plaatsen (zou voor mij niet de eerste keer zijn...
)
Soldeer op dezelfde manier de afgeknipte draden aan het andere eind van de spoeltjes.
Daarna kunnen de draden aan de soldeerpunten op het motorschild gesoldeerd worden.
Let erop dat de draden voldoende speling bieden zodat het motorblok vrij kan bewegen in de bochten. Let ook op dat de draden nergens klem komen te zitten tussen het chassis en de kap of tussen de motor en de kap.
Dit is dan het eindresultaat! De draden die over de motor heen lopen zijn daarop vastgezet met een stukje dubbelzijdig klevend plakband. Als daar niet voldoende ruimte voor is, kun je ze ook achter het beige condensatortje klemmen wat op de motor zit.
stap 4: testen en inregelen
De ombouw is klaar en dus is het tijd voor een test. Smeer de uiteinden van de ankeras want het anker en het motorschild zijn nieuw en dus nog helemaal 'droog'.
Het adres kun je aanpassen door een andere waarde in te voeren in register
01. De standaardwaarde is 78.
De maximumsnelheid kun je aanpassen door een waarde tussen 0 en 63 in te voeren in register
05. De standaardwaarde is hier 63 waardoor de loc véél te hard rijdt. Hoe ver je deze waarde moet verlagen is een kwestie van smaak en uitproberen. Ik kwam uiteindelijk uit op 25.
Het verlagen van de maximumsnelheid verkleint ook de snelheidsstappen waardoor de loc merkbaar soepeler zal versnellen en vertragen.
De manier waarop je deze waarden wijzigt is uiteraard afhankelijk van het type digitale besturing dat je gebruikt.
Stap 5: inrijden
Alle tests geslaagd dus kan de loc de dienst in!
Lekker even een tijdje in laten rijden, indien nodig nog een keer smeren. Er zit uiteindelijk een grotendeels nieuwe motor in
Tot zover,
Succes!
Martijn
