Om een wissel van bijvoorbeeld de merken Peco, Piko, Roco, Tillig (enzovoort) te gebruiken bij een Märklin baan dienen deze van puko's te worden voorzien. In dit draadje wil ik op eenvoudige wijze uit de doeken doen hoe dat op een vrij simpele manier gedaan kan worden. In de voorbeeld foto's zie je dat voor de puko's de Peco producten Sl-17 en SL-18 gebruikt zijn. Peco is met de productie van deze artikelen gestopt maar in enkele webshops zijn deze nog verkrijgbaar. Een alternatief zijn de puko strips van Weichen Walter die helaas wel een stuk duurder zijn. Maar ook een heel stuk mooier en minder opvallend in de railbedding verwerkt kunnen worden. Mocht je met Peco puko's aan de slag gaan let dan wel op. Deze worden geleverd in opgerolde toestand en het is een hels karwei om ze recht te krijgen. Een simpele oplossing is trekken maar dat is fout. Door het trekken aan de dunne koperen strip trek je namelijk ook de ozo nodige bollingen uit de draad en nog erger deze worden ongelijk van hoogte wat dan weer kontaktproblemen geeft voor de sleper. Dus niet trekken!
Om een flexrail van puko's te voorzien is het het makkelijkst om het begin van de strip met een klemmetje aan de biels vast te zetten. De rails op zijn kop leggen en steeds een klein stukje afrollen en het afgerolde gedeelte met een soldeerbout in de biels smelten. In het midden tussen de twee railstaven uiteraard.
Om een wissel van puko's te voorzien wordt in principe dezelfde methode gebruikt, echter is een wissel veel korter als een flexrail. Dat vereenvoudigt de zaak ietwat.
Eerst dient het wissel voorbereid te worden voor de elektrische aanpassingen. Op foto 1 zie je een Peco wissel van onderen. Bij de pijlen lopen twee dunne draadjes van het punststuk naar de beide wisseltongen. Deze moeten doorgeknipt worden, door met een klein schroevendraaiertje of hobbymesje onder het draadje te steken kun je dit omhoogtrekken en dan met een zijsnijtangetje doorknippen. Aan de draadjes bij de punten 1 en 2 wordt een grijze draad aangesoldeerd. Beide eindjes van de draden bij 3 worden samengedraaid en een bruine draad aangesoldeerd. Nu kunnen we de puko's aan gaan brengen. Hiervoor gebruiken we korte stukjes pukostrip. Eerst een klein stukje aan het begin van de wissel tot aan het stelmechaniek. Daar moet een onderbreking komen omdat anders het stelmechaniek geblokkeert wordt. Op de foto's kun je zien dat de elektrische verbinding met zelfklevend kopertape om het mechaniek heen is gelegd. Na het mechaniek ga je dan verder met twee strips, één voor rechtdoor en de ander voor afslaan. Deze strips lopen tot vlak voor de kruisende rail. Houd voldoende afstand zodat de wielflenzen geen kontakt met de strips kunnen maken. Als laatste dan de twee uiteinden van het wissel. Hier mogen de puko's dichter aan de rail worden gelegd want wielflenzen zitten alleen aan de binnenkant van de rail.
Om de sleper over de kruisende rail te kunnen tillen worden in wissels hogere puko's (Peco SL-18) gebruikt dan in normale baanstukken. Aan het begin en einde van de wissels worden deze hoge puko's ietwat geknepen met een klein puntbektangetje om een geleidelijke overgang te krijgen. Zie foto's. Aangezien de ruimte voor de sleper onder een lok beperkt is kan deze niet heel hoog opgetilt worden. Het zijn slechts tienden van millimeter hoogteverschil tussen puko en railstaaf. Vooral bij slanke wissels kan dit problemen geven omdat de afstand van puko tot puko aan weerszijden van de kruisende railstaaf dan te groot kan worden en de sleper contact maakt met deze railstaaf. Om dit probleem te voorkomen gaan we de kruisende railstaven 'polariseren'. Hiervoor wordt een wisselschakelaartje gebruikt wat bij Peco onder de aandrijving gemonteerd kan worden. Bij gebruik van wisselmotoren (bv MTB) zitten deze schakelaartjes al standaard in de aandrijving. Voor dit polariseren dienen de eerder aangesoldeerde grijze draden. Deze worden zo aan de schakelaar aangesloten dat bij rechtdoorstand de afbuigende railstaaf aan de middenleider wordt geschakeld en bij afbuigende wisselstand de rechtdoorgaande railstaaf aan de middenleider wordt geschakeld. Door deze schakeling worden de kruisende railstaven dus ook middenleider en hebben we twee voordelen: a) beter kontakt van de sleper met de middenleider en b) geen kans op kortsluiting. Het middenkontakt van het schakelaartje wordt dan aan de middenleider gesoldeerd (rode draad) en de eerder aangesoldeerde bruine draad gaat naar massa (op de foto is deze aan een railschoen gesoldeerd).
De gele draad is de gezamenlijke voeding voor de wisselspoelen, aan de andere zijde van de spoelen worden dan nog blauwe draden aangesoldeerd. Voor de rijspanning worden dan nog een rode en bruine voedingsdraad aangesloten. Dan is het wissel klaar voor inbouw. Met een komboor of gatenzaag een 44mm gat maken in het trace en het wissel kan worden ingelegd en aangesloten aan de rest van de baan. Bijna al het werk kan in de gemakkelijke stoel achter de werktafel worden gedaan, geen capriolen op of onder de baan.
Voor de kritische toeschouwer nog dit. Zoals het wissel op de laatste foto te zien is is het nagenoeg klaar voor inbouw. Mooi is het niet maar er ligt ook nog geen ballast. Aangezien deze wissels bij mij allemaal in tunnel trace's worden ingebouwd hecht ik weinig belang aan mooi. Functioneel en probleemloos zijn de belangrijke dingen. Om het mooi te maken kun je de koper delen zwart of donkerbruin schilderen (uitgezonderd de puko koppen) en daarna ballasten. Dan ziet het er al heel wat esthetischer uit. Zoals al eerder opgemerkt is met WW strips een veel mooier resultaat haalbaar maar die zijn dan ook veel duurder. Mocht ik ooit besluiten om dergelijke wissels op zichtbare baandelen in te zetten zal daarvoor zeker met WWstrips gewerkt gaan worden.
Als laatste een kleine opmerking over de kosten. Het hier op de foto´s getoonde wissel is een Peco Setrack ST-240 waarvan de geometrie nagenoeg gelijk is aan de Màrklin standaard K-rail wissels. Dit Peco wissel is echter wel 4Euro goedkoper. Voor één wissel misschien niet veel maar bij tien stuks al een aanmerkelijk bedrag. En nieuwzilver railmateriaal is betrouwbaarder. makkelijker schoon te houden en heeft een betere elektrische geleiding dan het materiaal dat Màrklin gebruikt. Voordelen die vooral in tunneltracés tot uiting komen.