Een paar jaar geleden heb ik de demo-versies van een aantal ontwerpprogramma's uitgeprobeerd. Zaken als scenery, ruwbouw of 3D-aanzichten interesseerden mij destijds niet, het ging mij alleen om de rails. Ik concludeerde dat er geen enkel programma was dat ik goed genoeg vond om aan te schaffen. Heel even overwoog ik om dan zelf maar een programma te schrijven, maar daar ben ik nooit aan begonnen, dat is me teveel werk.
Sindsdien gebruik ik de demo-versie van WinTrack omdat ik dat het gemakkelijkst vond om mee te werken. Ter ondersteuning heb ik een paar hulpmiddelen gemaakt. Eén daarvan is een programma'tje dat voor een recht traject van een bepaalde lengte bepaalt welke rails daarvoor het meest geschikt is, rekening houdend met de tolerantie en de kosten. Een tweede is een spreadsheet waarmee ik van alles en nog wat uitreken. Beide maken gebruik van de exacte afmetingen en hoeken van de beschikbare C-rails. Met die hulpmiddelen heb ik al een groot aantal railfragmenten bepaald en vervolgens in WinTrack ingevoerd.
Als een baanplan afwijkingen heeft ten opzichte van wat het zou moeten zijn, zie ik drie belangrijke foutenbronnen:
- er zit een fout in de maten (afstanden en hoeken) van de gebruikte rails
- er zit een fout in de wiskundige formules die bij het plannen worden gebruikt
- er zit een programmeerfout in het programma
Af en toe was er een verschil tussen WinTrack en wat ik met mijn spreadsheet had berekend, en steevast bleek dat dan een fout in mijn spreadsheet te zijn. Soms lag het aan mijn wiskunde (2), soms deed ik iets anders fout in de spreadsheet (3). Nadat ik de oorzaak had gevonden en opgelost, bleek WinTrack altijd juist. Daaruit concludeer ik dat WinTrack de C-railgeometrie perfect toepast, dat de wiskunde klopt en dat er geen programmeerfout in zit die tot foute baanplannen leidt (andere fouten wél) en het is nauwkeurig tot op een fractie van een millimeter en een fractie van een graad.
Bij mij staat de tolerantie in WinTrack op 2 mm en 1º. In de praktijk gebruik ik die volledige 2 mm hoogst zelden, vaak is het niet meer dan 1 mm. De grootste afwijking van een hoek is doorgaans niet meer dan 0,1º, hoogst incidenteel nog wel eens oplopend tot 0,3º. Dat is in WinTrack niet eens in te stellen, daarom hou ik het zelf maar in de gaten.
Als je een bestaand railplan overneemt met hier en daar minimale afwijkingen, ruim binnen de toleranties, kan het trouwens toch nog gebeuren dat het niet goed aan lijkt te sluiten. Een afwijking van 0,1º aan het begin van een lang traject levert een meter verderop al een afwijking van 1,7 mm op. Misschien zou het juist beter uitkomen met de afwijking aan het eind van het traject. Als dat wat langer is dan een meter en de tolerantie staat op 2 mm, ga je daar al overheen.
Verder controleert WinTrack alleen of alle afzonderlinge aansluitingen binnen de toleranties vallen, maar als je bijvoorbeeld op een traject met drie rails op beide aansluitingen wat smokkelt maar daarbij precies binnen toleranties blijft, vindt WinTrack dat best. Als je dat aan de hand van een plaatje invoert, zie je dat niet, en zo kun je ergens een afwijking krijgen die wel twee keer zo groot is als de tolerantie. Datzelfde kan trouwens ook gemakkelijk gebeuren als je een bestand inleest met een plan waar enkele matige aansluitingen in zitten. Als je dat dan gaat aanpassen zonder daar rekening mee te houden, kun je gemakkelijk op één kort stukje meerdere matige aansluitingen krijgen.
Hieronder staat een voorbeeld van een keerdriehoek in C-rails met een afwijking van 0,3º. Dit gaat in de praktijk prima. De afwijking van 0,3º is een gegeven, maar afhankelijk van waar je bij het ontwerpen die afwijking toelaat, zal de afstand anders zijn. Hieronder is het 0,2 mm, aldus WinTrack. Als je in plaats daarvan de wissel 24612 als laatste rail verbindt, geeft WinTrack een afwijking van 2,7 mm. Je kunt dezelfde keerdriehoek invoeren in Anyrail en dan nagaan of de afwijkingen significant anders zijn. Er is misschien ook nog wel een manier om die 0,3º te verdelen over twee of drie aansluitingen waarbij de afwijkingen in afstand samen nóg kleiner zijn dan 0,2 mm maar dat heb ik niet onderzocht, dat doet er in de praktijk toch niet toe.
Met uitzondering van wisselstraten heb je in de praktijk wel wat meer speling dan 2 mm, en des te meer naarmate het traject bochtiger en langer is. En hoewel ik nooit zomaar 1º wil smokkelen, een bocht van 60º maken met vijf rails 24912 waarbij je per rail 0,1º smokkelt gaat best.