Nieuws:

Wilt u Stichting 3rail steunen? Dit kan eenvoudig via onze Stichting 3rail Webshop :thumbup:

Een klein projectje: het maken van een gebogen rails van 2,9°

Gestart door speeltmettreintjes zaterdag 29 december 2018, 17:25:10

0 leden en 1 gast bekijken dit board.
Een klein projectje: het maken van een gebogen rails van 2,9°
Een uitdaging bij de planning

Bij baanplanning gebruik ik graag de C-rail slanke wissels 24711 en 24712. Daarbij loop ik al een tijdje tegen een probleem aan met de wisselboog. Deze is 12,1° en met een gebogen rail 24912, met dezelfde hoek, kan het spoor weer precies terug naar de oorspronkelijke richting. Maar wat als ik juist verder de bocht om wil?

Bij de gewone wissels 24611 en 24612 is de hoek 24,3°, boogstraal R2. Er is een gebogen rail 24224 met dezelfde hoek en boogstraal, maar ook een bijpassende korte gebogen rail 24206 van 5,7°. Daarmee kan de bocht gewoon verder gaan met boogstraal R2. Waarom is er niet zoiets voor slanke wissels? Weliswaar zou een rail van 17,9° met dezelfde boogstraal als de slanke wisselboog nogal lang zijn, dat is misschien wat veel gevraagd, maar waarom dan geen rail van 2,9° of van 5,8°?

In mijn huidige baan gebruik ik op een paar plaatsen een 24206 in een bocht waar ik ook twee keer 12,1° heb liggen. Samen 29,9°. Dat gaat gemakkelijk, een afwijking van 0,1° stelt natuurlijk niets voor. Maar die 24206 vind ik eigenlijk te sterk gebogen om samen met slanke wisselbogen te gebruiken.

De zaag er in!

Op ons forum heb ik al verschillende topics gezien over het aanpassen of zelfs complete zelfbouw van rails, zoals Laurents wissels bijvoorbeeld. Erg indrukwekkend, en véél te moeilijk voor mij, maar desalniettemin raakte ik er door geïnspireerd. Op een véél eenvoudiger niveau kan ik ook eens wat proberen, nietwaar?

Zodoende leek me het aanpassen van een bestaande rail niet meer zo'n grote stap. Omdat ik voor een gunstige prijs een flink aantal rails 24712 had gekocht, heb ik die uitgekozen als slachtoffer. Eerst ben ik gaan uitrekenen wat de geometrie zou worden als ik erin zou slagen om hem 2,9° te buigen, waarbij ik de middenleider intact zou laten. Ik zal niemand vermoeien met de berekeningen, maar hier zijn de uitkomsten:

  • De buitenste railstaaf wordt 0,438 mm langer, de binnenste 0,438 mm korter dan de middenrail.
  • De zijwaartse verplaatsing aan het einde van de bocht is 4,343 mm.
  • De boogstraal wordt 3392 mm.

Daarna ging ik nadenken hoe ik dit zou moeten bereiken. Gelukkig vond ik toen een link naar een artikel waar bijna precies werd beschreven wat ik wilde: Erstellung von Flexgleisen mit Märklin C-gleis. Dit leek veel eenvoudiger dan waar ik zelf aan dacht. Kort samengevat was dit mijn stappenplan:


  • Snij de railbedding in het midden door, van de ene kant tot aan de railstaaf aan de andere kant en niet verder. Dit wordt de buitenste railstaaf. Ook de middenleider moet worden doorgesneden. Snij op nog een paar plaatsen de railbedding en middenleider door, eveneens tot aan de buitenste rails.
  • Snij nu de binnenste railstaaf in het midden door, en maak hem rails vervolgens zoveel korter als nodig.
  • Verbind de twee binnenste railstaven met een halve profielverbinder 74994, fixeer vervolgens de rails in de gewenste kromming en lijm de bedding vast.
  • Soldeer draadjes aan de stukjes middenleider om de electrische verbinding te herstellen.

Toen ik dit las, begreep ik dat dit zou betekenen dat de buitenste railstaaf intact zou blijven en de binnenste 0,876 mm korter zou moeten worden. Da's gemakkelijker dan wat ik zelf wilde, waarbij ik beide railstaven aan zou moeten passen. Ik had namelijk nog geen idee hoe ik eigenlijk een railstaaf langer zou moeten maken.

Welnu, ik heb een dremel gekocht - ik las dat dat beter was dan zagen - en ben aan de slag gegaan. Ik heb de snede in het midden gemaakt, en daarbij meteen maar de binnenste railstaaf doorgeslepen, dat was wel zo gemakkelijk (zie de eerste foto voor het resultaat). Ik heb trouwens net naast het midden geslepen want daar zit een puco en die wil ik behouden. De rails was nog behoorlijk stijf, maar hij was te buigen tot de binnenste railstaven weer bijna tegen elkaar aan zaten. Bij het doorslijpen van de binnenste railstaaf was er, zoals ik had verwacht, ongeveer 1 mm metaal weggeslepen, maar omdat de snede in de bedding een klein beetje onregelmatig was, kon ik hem niet helemaal dicht krijgen. Het resultaat is een maximale buiging van 2°. Als ik de snede van de bedding wat zou verbeteren, ben ik ervan overtuigd dat 3° ook wel zou lukken. Dat is echter niet nodig.

In gebogen toestand zag de buitenste railstaaf er al mooi uit. De buiging is niet abrupt, maar wel wat sterker in het midden dan aan de uiteinden. De binnenste railstaaf was echter een ander verhaal: dat waren gewoon twee rechte stukken met een abrupte richtingsverandering van 2°. De treinen zouden het vermoedelijk wel aankunnen, maar ik dacht niet dat het er mooi uit zou zien. Dat was dus de reden dat er extra snedes in de railbedding moesten komen. Er zal sowieso altijd een richtingsverandering blijven in het midden, waar de railstaaf is doorgeslepen, maar door de bedding op meer plaatsen door te slijpen en te buigen, zal de binnenste railstaaf ook daar al een beetje buigen en zodoende wordt de abrupte verandering in het midden kleiner. Met twee extra snedes hoopte ik het terug te brengen naar 1°.

Op basis van de aanwijzingen uit het artikel had ik berekend dat de extra snedes bijna 29 mm van de uiteinden moesten komen, iets voorbij de 4e puco. Mocht ik niet helemaal tevreden zijn over de manier waarop de treinen zouden rijden, zou ik het altijd nog met nog met meer snedes kunnen proberen. Zo gedacht, zo gedaan. Het tweede plaatje toont de rail na het maken van drie snedes, deze keer voor de verandering van de onderkant.

Lijmen

Volgende stap was lijmen. Een halve profielverbinder had ik niet in huis (een hele ook niet ;)), maar bij buigen kwam de rails al heel dicht bij elkaar, dus die heb ik maar gewoon weggelaten. Omdat ik in het midden niet de hele zaagsnede dicht wilde lijmen, heb ik er een klein stukje plastic tussen gestopt. Zie plaatjes drie en vier.

Dit was geen haastklus dus ik had alle tijd om ondertussen te bedenken hoe ik de rail in mijn baantje zou kunnnen gebruiken. Het laatste plaatje toont het resultaat van dit denkwerk.

Wordt vervolgd
Re: Een klein projectje: het maken van een gebogen rails van 2,9°
Speciale Gast
Lid sinds: 2007

Treinen rijden op rails, niet op tijd!

offline
Re: Een klein projectje: het maken van een gebogen rails van 2,9°
Hoi Rob. Ziet er al goed uit. De eerste keer dat je ergens de zaag in zet, is toch altijd even een psychologische drempel die je over moet. Een kleine tip wil ik je wel geven: Als je een van de railschoentjes (bij de connector) los wrikt met een een schroevendraaiertje, dan kan het railtje zelf in tact blijven, omdat je deze dan kan schuiven. Ik doe dit normaliter met de railschoentjes kruislinks en dan trek ik een draadje tussen de beide massacontacten.

In dit artikel op de wiki wordt het ook beschreven:
https://wiki.3rail.nl/index.php?title=M%C3%A4rklin_C-Rail_Hosentr%C3%A4ger_maken_met_kleine_aanpassing

Groet,
Laurent
Re: Een klein projectje: het maken van een gebogen rails van 2,9°
 @citaat
Da's een prima tip, ga ik de volgende keer zeker uitproberen! Ten eerste zal er dan geen abrupte overgang meer zijn in het midden van de rails, ten tweede kan ik dan ook experimenteren met twee of vier snedes, afhankelijk van de buiging die ik wil bereiken. Een snede in het midden betekent immers dat het uiteindelijk altijd een oneven aantal snedes moet worden, dat is toch jammer als, bijvoorbeeld, twee al genoeg zijn.

Je hebt gelijk met die psychologische drempel. Het lezen over andere projecten was een prima motivator. Bovendien wil ik binnenkort met massadetectie aan de gang, dus ik wist al dat ik er toch een keer aan zou moeten beginnen om een rail onder handen te nemen.

De start was trouwens moeizaam. De eerste dremel die ik in m'n handen had, was een erfstuk. Was ook geen echte dremel maar een 'Stichling minidrill', maar ik had er wel een paar slijpschijfjes bij dus hoefde ik niets te kopen. Toen ik hem aan deed, zwabberde het asje alle kanten op. Hij bleek weliswaar in staat om een stalen spijker door te slijpen, maar leek me ongeschikt om een fatsoenlijke snede in de rails te maken. En misschien was dat zwabberen nog onveilig ook. De rail mocht dus nog even intact blijven terwijl ik ging googelen om er achter te komen wat voor dremel ik eigenlijk nodig had. Uiteindelijk eentje gekocht bij de G***a om de hoek en die doet het prima.

De zaagsnedes in de bedding zien er niet bepaald fraai uit, maar voor een eerste keer vind ik dat niet erg. Als zo'n rail op m'n toekomstige vaste baan in het zicht komt te liggen, zie ik wel weer hoe ik dat camoufleer. Ik denk echter dat ik dit vooral goed kan gebruiken bij het maken aftakkingen op een helix en die ligt waarschijnlijk in een berg. Puur toeval dat het mooi uitkomt overigens met de lengte, dat ontdekte ik pas nadat ik begonnen was. Om te zorgen dat de rail direct op een slanke wissel of kruising past, mag de dremel nog een keer aan het werk om een stukje van de berm weg te halen.
Re: Een klein projectje: het maken van een gebogen rails van 2,9°
Speciale Gast
Lid sinds: 2007

Treinen rijden op rails, niet op tijd!

offline
Re: Een klein projectje: het maken van een gebogen rails van 2,9°
Hoi Rob,

door recht te zagen ga je kleinere zaagsnedes krijgen. Wat je vaker ziet, is dat de rails in een soort malletje worden gebogen. Hierdoor worden deze echt strak dicht gedrukt voor het lijmen. Van Busch of Noch is er trouwens ook C rail ballast. Wellicht dat je daarmee je zaagsnede nog wat kan verbloemen?

Wat ik ook al gezien heb, is dat mensen een 912 opofferen door hier twee segmenten van 2,9 graden uit te halen, de beide eindstukken, en die dan met C Rail railschoenen aan een bestaand stuk te zetten. Beetje lijm ertussen en je hebt een stuk van 15 graden. Overigens kan je, door 2 stuks 912 achter elkaar te leggen en ertussenin een 206, ook een volle 30 graden boog maken. En door die 206 in het midden te leggen, zie je hem lang niet erg.

Groet,
Laurent

Groet,
Laurent
Re: Een klein projectje: het maken van een gebogen rails van 2,9°
Precies in het midden van de 172 zit aan de achterkant een stukje plastic in de weg, daardoor werd de snede scheef. Ik wilde een goed werkende gebogen rails maken, of de snede mooi zou worden vond ik voor de eerste keer bijzaak. Het is echter een goede extra reden om de volgende keer geen snede in het midden te maken, maar op twee of vier op beter geschikte plaatsen.

Dat de lijmverbinding niet vast bleef zitten, ligt in de eerste plaats aan de lijm en in de tweede aan de niet zo nette zaagsnede die ik had gemaakt. Het fixeren tijdens het lijmen was geen probleem, dat opgespannen touwtje (zie eerdere foto) deed z'n werk uitstekend.

Ik zag in andere topics al hoe mensen C-rail met ballast verfraaiden. Voorlopig rij ik nog gewoon op de vloer. Binnenkort ga ik testen met automatisch rijden, ook gewoon op de vloer. Eerst maar eens leren hoe dat allemaal moet, voordat ik een vaste opstelling ga bouwen. Pas dan gaat het uiterlijk van de rails echt een rol spelen.

Voor het maken van kortere rails met dezelfde boogstraal als de 912 is het natuurlijk het beste om ook met een 912 te beginnen. Ik hoefde niet per se diezelfde boogstraal, een ruimere bocht vond ik ook prima. Ik heb de 24172 gekozen omdat het een testprojectje was en zo'n 24172 is relatief goedkoop. Op het moment dat de dremel er in ging, heb ik hem afgeschreven. Nu het gelukt is, gebruik hem.

Voordat ik deze gebogen rail had, had ik achter elkaar al een wisselbocht, een 206 en een 912 liggen. Sloot prima aan, daar niet van, maar ik vond die 206 toch net wat minder mooi staan en dat was het excuus dat ik nodig had voor dit testprojectje. Aangezien ik aardig wat van die 206 heb en het met mijn beperkte ervaring toch wel wat werk is om zo'n gebogen rail te maken, gebruik ik vanaf nu beide oplossingen, gewoon zoals het uitkomt. Ik vind de bocht in kwestie nu iets mooier, maar ik ben natuurlijk niet objectief. Na de wisselbocht volgt nu een 315, dan de aangepaste rail.
Re: Een klein projectje: het maken van een gebogen rails van 2,9°
Solderen

De eerste soldeerpoging was geen succes. Met de dremel had ik de middenleider blank geslepen, dat zag er goed uit (zie foto). Desondanks bleef de soldeer niet goed plakken. Wat nu? Weer googelen, op zoek naar een oplossing. Uiteindelijk naar M**o, een electronica- en hobbywinkel om de hoek, voor nieuwe soldeerpasta en een beetje speciale zilversoldeer.

Mijn soldeerbout was een oudje, die had ik nog liggen uit een grijs verleden toen ik een tijdje met electronica in de weer was. Deed het nog prima hoor, maar zijn 15 W bleek onvoldoende vermogen. Goed voor electronica, onvoldoende voor middenleiders. De zilversoldeer smolt nog wel, maar stolde veel te snel, nog voordat er een goede hechting was. Blijkbaar was de warmtegeleiding te groot en de temperatuur van mijn bout te laag. Bij mijn verwoedde pogingen ging ik zelfs zover dat de kunststof begon te smelten, maar dat was het enige noemenswaardige resultaat. De zilversoldeer wilde gewoon niet blijven zitten.

Weer naar M**o, voor een bout met meer vermogen. Ik ging naar huis met eentje van 40 W en met een (eenvoudige) temperatuurregeling. De soldeer stolde nu niet meer zo snel, maar het bleef ook nog niet plakken. Zou ik toch nog een andere soldeer nodig hebben? Of was het iets anders?

Nog meer googelen dus. Ik kwam onder andere dit topic tegen. Alles bij elkaar dacht ik nu aan andere soldeer, andere flux of beide. M**u had niets beters. In een webwinkel zag ik een speciale zilversoldeer, maar die was erg prijzig. En ik wist niet eens of het wel zou werken. Maar ik had de tijd, dus liet ik het projectje even liggen.

Niet veel later kwam ik in contact met iemand met veel ervaring met metaal. Met rail, soldeerbout en soldeer er naartoe. Nu had ik lang geleden wel electronica gesoldeerd, maar m'n soldeervaardigheid was ver weggezakt. Komt wel weer terug als ik eenmaal bezig ben, dacht ik. Nou, ik kwam er achter dat ik het nog niet best deed. Die dag leerde ik opnieuw solderen. Maar dat het eerder niet was gelukt, bleek niet aan mijn gebrekkige soldeerkunsten te liggen: doorslaggevend was de flux. Uiteindelijk ging ik naar huis met een rail waar op drie plaatsen iets gesoldeerd was. Mooi!

Of nee, toch niet. Bij nadere inspectie bleek dat de verbinding in het midden (gewoon een druppie soldeer tussen de twee uiteinden van de middenleider) was losgeraakt, ongetwijfeld door de bewegingen tijdens het transport. En aan een van de zijkanten was het draadje bij nader inzien niet aan de middenleider gesoldeerd, hij zat slechts vast in de kunststof die door de hitte van de bout was gesmolten. Tenslotte waren bij het transport ook nog eens twee van de drie lijmverbindingen opengelosgeraakt. Maar dat waren kleinigheden, ervaringen die ik nou eenmaal moest ondergaan om van te leren. En dus heb ik een flesje S 39 gehaald bij H******h en heb nog een keer gesoldeerd. In het midden deze keer niet met alleen maar een druppie soldeer, maar ook een draadje om de middenleiders te verbinden. Dat lijkt me wat beter bestand teggen trillingen. Opnieuw gelijmd (met dezelfde lijm want ik heb geen betere in huis, maar voor de volgende keer denk ik aan loctite).

Het resultaat
Nu ziet het er allemaal goed uit, even afgezien van de snedes in de bedding. Er zitten drie draadjes stevig vast aan de middenleider. De rail is mooi gebogen. De hoek is ongeveer 3°. Erg nauwkeurig kan ik het niet meten, maar ook al zit het er een beetje naast, dan valt dat ruim binnen de speling die C-rails heeft bij het maken van de aansluitingen. Die 2,9° was vanaf het begin natuurlijk een illusie. Tenslotte toont de multimeter aan dat de middenleider overal goed verbonden is met de draadjes.

Het middelste daarvan heb ik met een kabelschoentje aan de rails vastgemaakt, daarmee heeft de hele middenleider in principe al stroom. De twee andere leg ik aan de ringleiding. Is niet eens nodig, maar omdat ik wilde oefenen met solderen aan de middenleider zitten ze er nu toch. Kan ik ze net zo goed gebruiken, als backup stroomvoorziening.

De laatste foto toont het resultaat op mijn baan. In het linkerspoor liggen rechte rails 24188 en 24172, rechts ligt de heel flauw gebogen 24172. Zie voor een fragment van het baanplan het laatste plaatje in post #1. In werkelijkheid ziet je nauwelijks dat het gebogen is. Niet verrassend natuurlijk, met een boogstraal van 8383 mm.

Het moment van de waarheid
En tenslotte, waar het allemaal om te doen is: rijden de treinen er mooi overheen? Oordeel zelf.



Voor alle duidelijkheid, het is nergens slow motion, de treinen rijden écht zo langzaam. De laatste trein heb ik er trouwens ook op bijna maximale snelheid overheen laten rijden. Ging prima, maar langzaam rijden vond ik pas een echte test.
Re: Een klein projectje: het maken van een gebogen rails van 2,9°
Speciale Gast
Lid sinds: 2007

Treinen rijden op rails, niet op tijd!

offline
Re: Een klein projectje: het maken van een gebogen rails van 2,9°
Vergeet je niet de met S39 gesoldeerde plek even goed schoon te maken? Anders roest het binnen no-time weg. Blijft rotspul, die middenrail, om aan te solderen. Om over de railstaven zelf maar helemaal niet te beginnen.

Ziet er goed uit Rob! Mooie progressie!

Hoe ziet het eruit als je meerdere van deze railstukken achter elkaar legt?
Re: Een klein projectje: het maken van een gebogen rails van 2,9°
Ik heb de rail schoon gemaakt na het solderen, maar of het goed genoeg is om alle S 39 weg te krijgen, weet ik niet. Nooit eerder gedaan, nietwaar? Als het niet schoon is, hoe lang duurt het voordat ik dat kan zien, ofwel hoelang duurt het voordat de boel verroest is?

Ik heb er pas één gemaakt, hoe meerdere er uitzien kan ik alleen maar naar raden. In WinTrack heb ik er al wel 60 tegen elkaar gelegd, een halve cirkel dus. Een wereld van verschil met de 912, da's dan gewoon een krappe bocht. De 530? Ziet er gewoon zielig uit! Ik ga er echter niet direct meer maken, ik heb ook nog wel wat anders te doen. Zelfs als ik me beperk tot de hobby, dan wil ik natuurlijk spelen met de treintjes, maar ook nog verlichting inbouwen in een rijtuig, een heleboel preisertjes in een heleboel rijtuigen stoppen (ik heb er al meer dan 100 geverfd), en, last but not least, vloerbaan versie 6 ontwerpen zodat ik weet welke rails ik nog nodig heb. Die wil ik kopen zodra de Neuheiten 2019 bekend zijn, dan kan ik daar eventueel gelijk wat van bestellen. Als het bij het ontwerp van de volgende vloerbaan goed uitkomt om nog wat meer verbouwde rails te gebruiken, wel, dan maak ik er nog een paar.
Re: Een klein projectje: het maken van een gebogen rails van 2,9°
hoi,

Citaat van: Laurent op zondag 30 december 2018, 16:56:49
Blijft rotspul, die middenrail, om aan te solderen.

Hum, vanmiddag mee aan de hobby geweest. Geen probleem gehad met solderen aan de middengeleider. Gewoon een standaard soldeerbout van 48 Watt met standaard soldeertin. Je moet het wel heel goed blank maken. Dat heb ik al wel gemerkt. Maar het ging in één keer lekker. Ik heb soms meer moeite met de Rocoline of de oude modellgleis van Fleischmann.  :)

Citaat van: speeltmettreintjes op zondag 30 december 2018, 17:37:31
Ik heb de rail schoon gemaakt na het solderen, maar of het goed genoeg is om alle S 39 weg te krijgen, weet ik niet. Nooit eerder gedaan, nietwaar? Als het niet schoon is, hoe lang duurt het voordat ik dat kan zien, ofwel hoelang duurt het voordat de boel verroest is?

Als het niet goed schoon is zie je het redelijk snel. S39 is behoorlijk agressief spul. Goed afspoelen met water is het devies en wegvegen.

Groet Ronald.
Re: Een klein projectje: het maken van een gebogen rails van 2,9°
Epiloog

Het is mooi dat de rail uiteindelijk goed gebogen is en dat de treinen er soepel overheen gaan, maar dat is niet het belangrijkste. Ik vond het leuk om ermee bezig te zijn, iets nieuws uit te proberen en te leren, en te zoeken naar oplossingen voor de problemen die ik tegenkwam. Door dat laatste heb ik er heel lang over gedaan, ook al was het maar een klein projectje.

Wat heeft het uiteindelijk gekost?

Rail 24172
? 1,80
Dremel met toebehoren
? 72,27
Lijm
? 4,80
Zilversoldeer, soldeerpasta en derde hand   
? 10,75
Regelbare soldeerbout
? 39,80
S 39
? 4,50
Paar draadjes
? 0,01
Kabelschoentje
? 0,08
+ _______
? 134,01

Een koopje, nietwaar?
Re: Een klein projectje: het maken van een gebogen rails van 2,9°
Een tip voor de volgende keer: Maak de middengeleider aan de zijkant vrij c.q. Blank. Dan heb je meer metaal (massa) om te solderen. Na het vrijmaken even netjes het blanke deel voorvertinnen. Dan kan je zo er een (vertind) draadje tegenaan leggen.

Groet Ronald.
Re: Een klein projectje: het maken van een gebogen rails van 2,9°
Lid sinds: 2007

16 meter treintafel - Nederlandse modelbaan

offline
Re: Een klein projectje: het maken van een gebogen rails van 2,9°
Misschien een beetje off-topic, maar ik maak geregeld gebruik van de combinatie van 5x 24912. Dit maakt samen 60,5 graden maar die 0,5 is verwaarloosbaar.

In beide hoeken van de zolder maak ik zo een bocht van 60 graden en in het midden een wisselstraat van ook 60 graden. Alles bij elkaar kom je uit op 180 graden. Helemaal geen passtukjes in de bochten nodig.

Re: Een klein projectje: het maken van een gebogen rails van 2,9°
 @citaat
Maakt mij niet uit hoor, dat het een beetje off-topic is. Ik zal het in gedachte houden terwijl ik bezig ben met het ontwerp van vloerbaan versie 6. Ik was toch al van plan om een aantal 24912's te gaan gebruiken, ik hou wel van ruime bochten.

@ronald
Gek genoeg was ik niet eens op het idee gekomen om aan de zijkant te solderen. Zou best makkelijker kunnen zijn, geen idee. Aangezien het is gelukt, was het oppervlak dat ik had vrijgemaakt blijkbaar al groot genoeg.