Hallo, ik volg al een aantal jaren het 3 Rail Forum. Bij het onderdeel Modelbaanbouw zie ik veel mooie projecten langskomen die vanaf het begin gevolgd kunnen worden. Omdat bij de start van mijn modeltreininstallatie ik nog geen forum deelnemer was, kan ik de opbouw niet laten zien zoals bij veel van jullie het geval is. Enkel over de huidige staat kan ik wat vertellen waarbij met wat oudere foto's het verloop kan worden geïllustreerd.
Een modeltreininstallatie is natuurlijk nooit gereed; er kan altijd weer wat worden aangepast en verbeterd. Dat bij niet anders.

De opstelling in de huidige staat dateert al van 1994 en is sindsdien eigenlijk niet gewijzigd. Destijds heb ik gebruik gemaakt van de onderdelen en onderbouw die al gebruikt werden voor mijn treinopstelling in de jaren 70. Tot op zekere hoogte is de structuur van destijds nog zichtbaar. Dit komt vooral tot uiting in de gebruikte treintafel en poothoogte waarop de treinbaan gebouwd is. Ook oude onderdelen zoals seinen en bovenleiding zijn nog in gebruik.
Het rollend materieel is in de loop van de tijd uitgebreid waardoor nu de nieuwe aanwinsten hun rondjes rijden samen met de "oudjes".

De oorspronkelijke opstelling was een analoge baan met Marklin M-rails die gevoed werd met grote batterij trafo's. De beveiliging werd gevormd door een bloksysteem waarbij de seinen en wissels, naast handmatige bediening, hoofdzakelijk werden aangestuurd door schakelrailzen en reeds. Een beperkte vorm van geautomatiseerde treinloop werd verkregen door het gebruik van een groot aantal bi-stabiele schakelingen.  Er was zelfs onderscheid tussen de route die personentreinen en goederentreinen volgden. Uiteindelijk waren er 45 punten waarop de treinen de seinen en wissels bedienden.
Om het rijgedrag te verbeteren zijn alle locomotieven omgebouwd naar digitaal waarbij om kosten te besparen vaak gekozen is voor een DELTA decoder. Een enkele trein rijdt daar ook nu nog mee. De analoge trafo's zijn vervangen door de Marklin 6021 control unit. Omdat gaandeweg de eisen steeds hoger worden, zijn de DELTA's geleidelijk vervangen door betere decoders. Voor deze technische ingrepen heb ik gelukkig altijd een beroep kunnen doen op deskundige hulp. Ondanks deze verbetering bleef het niet eenvoudig om de treinen netjes over het spoor te dirigeren.  De schakelrailzen en seinen waren niet altijd betrouwbaar en de variatie in treinenloop was beperkt.  Dat moest toch anders. Na een bezoek aan Railz in Rotterdam, waar ik zag hoe de treinen en locomotieven in een realistisch tempo over de sporen reden en daarbij een eigen rijweg kregen, was het besluit snel genomen: computerisering. De inzet van het daar gebruikte softwareprogramma Koploper, vereiste wel de vervanging van de M-rails door C-rails.

Fotootjes ???

Dag Rudolph.

Mijn nieuwsgierigheid werd gewekt door de topic titel: Bommelbaan!
Dus ik ben ook benieuwd naar foto's van jouw modelbaan, als je begrijpt wat ik bedoel

Groeten,

Erik.

De ruimte die ik tot mijn beschikking heb heeft een lengte en een breedte van bijna 4 meter. Deze lengtes worden volledig benut maar de effectiviteit van de ruimte wordt wel beperkt door het schuine dak. Daardoor is de tafelhoogte laag en komt overeen met de tafelhoogte die ik ook al had in de jaren 70.  Ook de aanwezigheid van een deuropening vormt een obstakel. Het spoor daalt daar naar het schaduwstation waardoor ik er toch nog redelijk eenvoudig overheen kan stappen. In de oorspronkelijke opzet was in de deuropening een verwijderbare brugconstructie geplaatst. Heel mooi maar wel omslachtig. Later is dit vervangen door een vaste verbinding zonder bogen. Desondanks heb ik al de nodige bovenleiding palen geraakt.  Gelukkig word ik steeds handiger om er zonder schade overheen te komen.
Het sporenplan is een dubbelspoor dat op een aantal plaatsen vertakt naar inhaalsporen en kleine goederenstations. Onder de treintafel bevindt zich een schaduwstation met doorgaande sporen en kopsporen voor treinstellen. Vanuit het hoofdstation is er nog een enkelspoor naar het bergstation met daaraan gekoppeld een klein goederenemplacement.  Het M-rails sporenplan is in de jaren 90 getekend met een sjabloon. Voor de ombouw van M naar C-rails heb ik gebruik gemaakt van Wintrack.  Omdat de C-rails grotendeels dezelfde geometrie hebben als de oude metalen rails, kon het sporenplan ongewijzigd blijven. Dit kwam mede doordat de opzet van de onderbouw van het schaduwstation de mogelijkheden tot aanpassing beperkten. Waar mogelijk heb ik slanke wissels verwerkt en is de ondergrond van het spoor strakgetrokken om een betere treinloop te krijgen. Het traject is opgedeeld in neer dan 40 blokken. De meeste blokken hebben 3 secties: de inrij sectie, hoofd sectie en het stop gedeelte. De stationsblokken hebben 4 secties en een enkel blok bestaat uit 1 sectie.
     

Techniek en aansturing:
Het met bi-stabiele schakelingen aangestuurde M-rails sporenplan zorgde voor een grote hoeveelheid verbindingsdraden. De overgang naar een computergestuurde digitale installatie zorgt echter voor nog veel meer bedrading. Door deze, afhankelijk van hun functie, een vaste kleur te geven, kan ik bij problemen de oorzaak snel vinden. Ook de achteraf aangelegde ringleiding zorgt voor een overzichtelijker geheel. Helaas is een destijds enthousiast aangeschaft CS-2 weer verkocht omdat deze niet communiceert met Koploper. Sindsdien verzorgt het CS-1 met daaraan een 50 VA trafo plus booster, de stroomvoorziening. Er zijn aparte trafo's voor de verlichting (een oude 30VA) en de seinen/wissels. Ik gebruik het standaard schakelmateriaal (S88 en K83) van Marklin en Viessmann.  Voor de isolatie van railstukken zijn de rode Marklin dopjes gebruikt.
Bij de C-rails zijn alle railstaven elektrisch gescheiden. Dit was een tijdrovende klus maar het voordeel is dat de trein overal door de computer gevolgd kan worden en dat bij een losgeraakte wagen, het spoor bezet blijft.  Het nadeel van deze volledige scheiding is dat voor sommige locomotieven de massa-afvoer te beperkt is waardoor ze soms niet op gang komen. De "diode truc" biedt hierbij uitkomst. Als de hapering zich dus voordoet, wordt de aanpassing meteen gemaakt.  Voor de wisselaansturing gebruik ik de Marklin motoren (74490 en 91). De bekende storing die deze motoren na enige tijd vertonen – falende eindafschakeling – wordt verholpen door bij alle motoren de eindafschakeling te overbruggen. Desondanks zijn er een paar wissels die niet meer werken. Zolang dat de treinenloop niet nadelig beïnvloedt, laat ik de storing in stand. Als het echt moet, gaat de "zaak open". C-rails laat zich dan niet makkelijk loshalen en ook terugplaatsing in een bestaand plan is niet eenvoudig. Door zoveel als mogelijk gebruik te maken van de standaard onderdelen zijn, heb ik de trein installatie werkend gekregen en zijn er eigenlijk nauwelijks onoplosbare problemen met de techniek.
Tot slot, de installatie wordt aangestuurd via de computer. Ik heb daarvoor een nieuwe Windows PC gekocht die niet met het internet verbonden is en uitsluitend dient om via het CS-1 de treinen aan te sturen. Door de disconnectie met internet, zijn er ook geen updates die mogelijkerwijs de data uitwisseling met het CS-1 kunnen verstoren. De gebruikte software is zoals gezegd Koploper 9.4. In het programma wordt gebruik gemaakt van vaste en variabele routes, logische acties, speciale- en telfuncties. Voor technische vragen biedt het Koploperforum antwoord op vele vragen.

Hallo Cees, je hebt helemaal gelijk. De ruimte is niet optimaal benut. Het sporenplan en de planken waarop de baan gemonteerd is, dateert uit begin jaren 90 waarbij destijds de M rails is gebruikt. Bij de ombouw naar de C rail heb ik de bestaande geometrie aangehouden. Een alternatief was de gehele installatie afbreken en een nieuwe opbouwen en daarbij gebruik te maken van de R3 bochten. Dit vormt in ieder geval een wens voor de toekomst.

       

Fraaie zolderfoto's, Rudolph

Groeten,

Erik.

Mooi die zelfgemaakte bovenleidingen.

Groet Michel

Daar klopt mijn hart nu echt harder van!

De treinen reden in de oude opstelling inderdaad op de bovenleiding. Voor de trajecten buiten het zicht heb ik gebruik gemaakt van Mader-Bovenleiding. De bovenleiding werd gevormd door een railstaaf. De portalen zijn eigen bouw. Een en anders was robuust want ik heb nooit problemen gehad met de stroomtoevoer of pantografen die aan de bovenleiding bleven haken. Met de ombouw naar C-rails is deze bovenleiding verwijderd. In het zichtbare gedeelte is de bovenleiding niet meer functioneel.

Ik vind die nostalgische foto's echt fantastisch! Dat ademt echt sfeer uit en doet me persoonlijk denken aan de tijd dat locomotieven nog aanvoelden als een baksteen, lekker kletteren van metaal op metaal nog niet verboden was en koppelingen altijd werkten.

van dat kletteren kan ik nog steeds genieten...
 

@ Herman. Deze treininstallatie werd aangestuurd met de bi-stabiele schakelingen die jij nu hebt.

Mooie baan met een leuk ontwerp. Hoe scheidde je analoog goederentreinen van personentreinen, met magneten?

Ik heb een kwart van de ruimte die jij hebt, ook met schuin dak, en begrijp volkomen dat je de baan laag hebt gehouden, vroeger en ook nu.
Erover heen stappen (nooit op het idee gekomen, maar gaat niet meer, de leeftijd speelt parten).
Dat hoeft op mijn zolder ook niet, want op op 52 cm hoogte kan de baan achter het zolderluik langs en op 72 cm hoogte er overheen.

Je zit toch minimaal op zo'n 55 cm hoogte (net als ik)? Voor mij is dat op zich al kletteren om overheen te komen.

Heb jij een stevige trap om boven te komen? Want dat scheelt ...
(bijlage: hoe ik m'n vliering 30 jaar geleden aantrof)

Citaat van: ns1200 op zondag 15 december 2024, 11:52:24@ Herman. Deze treininstallatie werd aangestuurd met de bi-stabiele schakelingen die jij nu hebt.

En die liggen nu mooi in een doosje te wachten om opnieuw gebruikt te worden, eens mijn bovenleiding project is afgewerkt....  😉

@ Jan. De goederentreinen hadden inderdaad een magneet en de personentreinen niet. Als de goederentrein (1) met de magneet het wissel bediend had, reed deze een spoor op waarop de goederentrein (1) moest stoppen om andere treinen voorbij te laten gaan. Daarom was na het wissel een nieuw magneet contact gemonteerd die een bi stabiele schakeling omzette waardoor de magneet van een eventueel achterop komende goederentrein (2) het wissel niet meer kon omzetten. Als goederentrein 2 trein 1 gepasseerd was, kreeg goederentrein (1) groen licht. Achter het sein stond wederom een magneet contact die de eerder genoemde bi stabiele schakeling weer in de uitgangspositie plaatste zodat een 3e goederentrein het wissel weer kon bedienen. Om dit allemaal mogelijk te maken, had ik veel bi-stabiele schakelingen geïnstalleerd die de ene keer wel een verbinding tot stand brachten en de andere keer de verbinding verbraken.In feite waren het " hard coded" eenen en nullen. Met de huidige computer aansturing is een en ander eenvoudiger en met meer flexibiliteit te organiseren.
De zolder waar de modelbaan staat is te bereiken via een vaste trap. In feite rijdt de trein om mij heen. In dekamor staat nog een werktafel (waar de trein onderdoor rijdt) en er is ook een IKEA kast waar de trein doorheen rijdt.

De magneet op de treinen zat aan de zijkant. Bij metalen M-rails vond ik dat beter. Ziet natuurlijk niet heel mooi uit.

Dag Rudolph.

  Maar zie ik daar nu een passagierstrein met een magneet?
Hoe had je de 'opnemers' voor de magneet contacten geplaatst?

Groeten,

Erik.

Hallo Erik,
De Plan V rijdt bij mij als stoptrein, dus ook die kwam op het stopspoor om achterop komende treinen te laten passeren.
De magneet maakte contact met een reed relais dat ik op een klein muurtje naast de rails had geplaatst. Ik heb daar helaas geen foto meer van.

Materieel:
Mijn eerste trein kwam met de Kerst 1964. Stoomloc 3000 met bijbehorende wagens rijdt nog altijd. Dat geldt ook voor de Marklin locs die daarna volgden. Rond de jaren '90 viel het oog van mijn vriendin op de Plan-V van Fleischmann die vlak daarna als huwelijkscadeau op de rails kwam. Een paar ROCO's zijn aan mijn verzameling toegevoegd waarbij mijn CS-1 dat geen DCC ondersteunt, helaas de belemmering vormt om meer ROCO's of PIKO's (die vaak het DCC-format hanteren) aan te schaffen, tenzij ik een ander decodertype installeer of overstap naar een andere centrale. Hetzelfde geldt voor de wagens. Alles wat eens van de verschillende merken is aangeschaft, rijdt nog rond. De seinen dienden in het pre-computer tijdperk om de trein daadwerkelijk tot stilstand te brengen. Nu is de rol enkel show. Daarvoor gebruik ik de oude licht en armseinen en deze blijven nog wel enige tijd in dienst gezien het grote aantal aanwezige reserveonderdelen. Een enkel nieuw licht- en armsein heb ik geïnstalleerd. Deze zijn erg mooi maar ook prijzig.
Om toch nog een beetje voeling te houden met de realiteit, rijden er op mijn installatie geen treinen uit epoche 1 en 2 en beperkt 3. Het aantal stoomtreinen is daardoor minimaal. Gelukkig rijden er heden ten dage geregeld stoomlocs en andere oudjes als museum trein rond waardoor ze toch in het moderne verkeer kunnen worden opgenomen.  Voor toekomstige aankopen richt ik mij op moderne locomotieven en treinstellen die al dan niet in Nederland rondrijden maar wel in het echt te aanschouwen zijn. Amerikaans materieel heb ik niet, hoewel de F7 (als directe verwant aan de Nederlandse 1200) mijn favoriet is.
 

De treininstallatie rijdt goed. Dat neemt niet weg dat er wensen zijn voor de toekomst waarin ik verbeteringen kan aanbrengen. De tafel waarop de installatie nu ligt zijn grote planken (voormalige technische tekentafels) en is eigenlijk te laag (basishoogte is 50 cm). Een volgende keer kies ik voor een open raamwerk constructie die dan ook hoger komt te staan. De effectieve ruimte wordt dan wel wat kleiner maar de rijlengte hoeft door de inzet van een beter opgezet schaduwstation niet minder te worden. Een ontwerp dat vanaf de start rekening houdt met een computer aansturing, biedt meer mogelijkheden dan mijn huidige die een ontwerp heeft dat nog gebaseerd is op een klassiek analoog bloksysteem. De bedrading kan in de toekomst ook beter door als basis een ringleiding te gebruiken. Om valse spookmeldingen door de computer te voorkomen, zal ik de railstaven tussen de afzonderlijke secties die er binnen een blok zijn, vanaf de bouw isoleren.  Als er voldoende contanten zijn, is aanpassing van de bovenleiding ook een optie. Een mogelijke overweging bij een nieuwe installatie is de overstap van wisselstroom (beter is 3 rail) naar gelijkstroom (2 rail). De merites van zowel 2 rail als 3 rail zijn op dit forum al uitgebreid besproken. Voor mij geldt dat de jarenlange ervaring die ik met het 3 railsysteem wel en met het 2 railsysteem niet heb, waarschijnlijk een reden vormt 3-rail te blijven hanteren. Bij een nieuwe opzet zal ik zeker een grotere radius (R2 en R3) in plaats van de huidige R1 en R2 gebruiken. Om een ruimere keus te hebben uit DCC aangestuurde treinen, vormt de vervanging van het CS-1 een te overwegen alternatief.

De vervanging van de M-rails door C-rails is in 2 fasen gegaan. Het hoofdtraject en schaduwstation is in een keer omgebouwd waarbij de rails tevens werden voorbereid voor gehele detectie door de computer. Voorafgaand        aan de ombouw waren er een paar kleine stukjes al voorzien van C-rails en ter voorbereiding op computer sturing had ik separaat geoefend met een aparte testbaan. De treinen op het bergtraject bleven rijden op M-rails, die overigens door het gebruik van de aanwezige schakelrails toch aangestuurd konden worden met de computer. Uiteindelijk is ook het bergtraject omgezet naar C-rails omdat die voor veel beter rijgedrag zorgen dan de M-rails.

Dag Rudolph.

Fraaie opname is die laatste foto 
De C-rails is nu nog erg grauw in het landschap ten opzichte van de M-rails: daar ligt nog een flink karwei te wachten

Groeten,

Erik.

@ Eric,
Ja een TEE-RaM doet het altijd erg goed op de foto. De C-rails ligt op de fotos op de M-rails, Dit heb ik gedaan om te controleren of alles paste. Daarna is de M-rails verwijderd en is de C-rails gelegd.  Om de rails mooi op te nemen in de omgeving, heb ik gezocht naar strooimateriaal dat het beste bij het ballastbed past. Het is een mengsel van grijstinten en een beetje rood-bruin. Om het af te maken zijn de railstaven roest-bruin geschilderd.
Om het geheel af te maken zijn achteraf achtergronden aangebracht. Dit kan natuurlijk beter bij de start van de baanbouw gebeuren, maar met het resultaat ben ik redelijk tevreden.
   

Om een indruk te geven van de installatie en het materieel, bijgaand een paar bewegende beelden.

Leuk filmpje, ik heb genoten!

Mvg Stephan

Indrukwekkende film, Rudolph!

Groeten,

Erik.

Een pracht van een montage...
Net wakker en dan zie ik dit, als het eerste filmpje..
Gewoon fantastisch. 

Nog een Prettige Kerst..

Kedang-kedang.... deed mij denken aan (heel) lang geleden... zittend, tweemaal per dag in een wiegende wagon, naar en van school... alsmaar meer en meer passagiers o9een gepakt...

Prachtig materiaal alles rijd erg mooi de film is een genot om naar te kijken Rudolph.

Groet Michel

Omdat aan de Bommelbaan niet zoveel meer te doen is, verleg ik mijn aandacht naar het rollend materieel. Via een gewaardeerd 3-rail forum lid heb ik de mogelijkheid gekregen voor mijn oudere Marklin plan E wagens, interieur stetjes te kopen. Ze zien er in de wagens heel mooi uit. Rest nog binnenverlichting.

Citaat van: ns1200 op vrijdag 06 juni 2025, 22:20:12Rest nog binnenverlichting.

Komen er geen reizigers in, Rudolph? 

Groeten,

Erik.

Hi Eric Jawel, er komen ook reizigers maar eerst de verlichting. Anders kunnen ze hun krantje niet lezen

Dat zijn de echte reizigers die nog een krant lezen ipv op hun telefoon zitten.
Zal trouwens een fraai gezicht zijn de (vele) reizigers in het mooie interieur van de rijtuigen.

Groet Michel

  of met z'n vieren kaartspelen.
Zelf niet gedaan, maar dagelijks gezien...
(Naar elkaar toe gedraaid, naar het gangpad!)

Dag Rudolph
Heb vanmiddag genoten van je aardige film. En passende achtergrondmuziek... Misschien mag een vraagje: hoe kom je bij de benaming 'Bommelbaan'?
Gr Wim

@Wim1951: De baan ligt in Zaltbommel