Nieuws:

Zin in een spoors uitstapje? Kijk eens in onze kalender!

Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact

Gestart door Vic1956 donderdag 25 mei 2023, 18:34:40

0 leden en 1 gast bekijken dit board.
Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Beste treintjesliefhebbers,

Ik wil al een tijdje al mijn wagons van binnenverlichting en reizigers voorzien omdat  dit toch een veel levendiger beeld geeft dan een donkere personenwagen zonder reizigers. Mijn enige probleem hierbij was het stroomverbruik, daar ik in de 20 treinen voor personenvervoer heb met elk 4 a 5 personenwagens waarvan het merendeel in het schaduwstation staan. Dat geeft volgende nadelen:  1° toch wel heel wat volledig onnodig stroomverbruik. 2° al dat licht in het schaduwstation vind ik maar niets, een schaduwstation moet inderdaad in de schaduw staan en niet uitbundig licht uitstralen. Ik zat eerst te denken in de richting van een schakeldecoder. Maar ik ben geen held in deze zaken en ik zag er tegenop om te gaan uitzoeken hoe ik deze decoders dan uiteindelijk in rocrail, de besturingssoftware van mijn trein layout, de verlichting van de wagons aan en uit zou kunnen laten schakelen.

Op YouTube kwam ik een filmpje tegen waar een Engelsman de verlichting in zijn wagons aan en uit schakelt met behulp van een bistabiel reedcontact.
Wat is een bistabiel reedcontact? Een gewoon reedcontact werkt als een drukknop en zal als het reedcontact in de buurt van een magneet komt sluiten. Maar als het reedcontact zich buiten het  magnetisch veld van de magneet bevindt zal het contact terug openen. Het heeft dus maar één stabiele stand: open contact, en wordt aldus monostabiel genoemd.

Een bistabiel reedcontact heeft, net zoals een schakelaar, twee stabiele standen: aan en uit. Als het onder de juiste pool van een magneet en in de juiste richting doorgaat, sluit het contact en blijft gesloten, ook al is het magnetisch veld niet meer aanwezig. Om het contact terug te openen moet het reedcontact onder de tegenovergestelde pool doorschuiven, en dat in dezelfde bewegingsrichting. 

Voor het automatisch aan en uitschakelen van de verlichting in modeltreinwagons is het gebruik van een bistabiel reedcontact dan ook een heel eenvoudige oplossing. Het bistabiel reedcontact wordt aan de binnenzijde van een wagon, aan de onderkant van het dak, met tape bevestigd. Een magneet wordt boven het spoor opgesteld en zal het reedcontact schakelen als de wagon eronder doorrijdt. Een poortje met magneet aan de ingang van het schaduwstation om het licht in de wagon uit te schakelen en idem poortje aan de uitgang van het schaduwstation, maar dan met omgekeerde magneet, om het licht terug aan te schakelen.

Het bistabiel reedcontact kan onder het dak van bvb de postwagen opgesteld worden en schakelt de stroom die van de sleper de wagon binnenkomt. De dubbelzijdige gelijkrichting en buffercondensator voor de voeding van de Led strips in de verschillende wagons, worden eveneens in de postwagen ingebouwd en deze gelijkspanning wordt via de stroom voerende koppelingen naar de andere wagons doorgevoerd.  Geen onnodig stroomverbruik in het schaduwstation meer, geen zee van licht in het schaduwstation meer, uiterst eenvoudig te realiseren en effectief.

De foto's en de tekening verklaren de uiterst eenvoudige realisatie. Ik heb wel wat moeten zoeken om deze bistabiele reedcontacten te vinden. Tenslotte was het de firma Masetec GmbH  in Duitsland waar ik volgend bistabiel reedcontact bestelde,  MRS-0114AE, wat perfect voldeed in mijn proefopstelling. Als magneet gebruikte ik een magneet merk:  MEDER magnet M4 N7/8. Deze had ik toevallig nog liggen. Ik heb eerst geprobeerd met uiterst krachtige magneten maar ik ben hier zo geen voorstander van. De Medermagneet is niet zo krachtig maar ruim sterk genoeg om op 20mm boven het dak van de wagon het reedcontact te schakelen.

Best gebruik je staafmagneeten zodat N-pool en Zuid-pool voldoende van elkaar verwijderd zijn. De polen bepaal je met een kompas: De punt van de kompasnaald wijst naar het noorden en  is dus een Z-pool en zal dus een N-pool aantrekken. Dus de kant van het staafmagneetje dat de punt van de kompasnaald aantrekt is een N-pool. Maar eigenlijk is het van generlei belang of je weet wat de Z-pool of N-pool is. Aan en uitschakelen worden gerealiseerd door respectievelijk tegengestelde polen, waarbij de relatieve bewegingsrichting van de magneet tov het reedcontact dezelfde blijft. (PS Breek je hoofd niet over deze uitleg maar  probeer het gewoon uit, je zal het dadelijk snappen)

Gebruikte onderdelen:
Reedcontact: MRS-0114AE
Magnet: MEDER magnet M4 N7/8

Het bistabiele reedcontact bevat een gewoon monostabiel reedcontact met daarop een klein staafmagneetje gemonteerd. Hoe de werking nu juist in elkaar zit heb ik op internet gevonden (www.reed-sensor.com/glossary/bi-stable/) maar is eigenlijk van geen belang. Alleen de richting waarin je het reedrelais monteert is belangrijk. Daarom wordt er een rood streepje op het relais geschilderd.  Ik plaats het rode streepje in de vooruit richting. Het mag uiteraard ook andersom maar eenmaal je gekozen hebt blijf je consequent aan je keuze.

Laatste opmerking: Heel dit systeem werkt enkel voor wagons met een kunststof dak (plastic) Een metalen dak zal de veldlijnen van de magneet niet doorlaten maar net geleiden, waardoor deze het reedcontact nooit zullen bereiken. Het reedcontact, bevestigd onder een metalen dak, zal dus niet schakelen.

Groetjes,
Vic

Re: Eenvoudig in en uit scchakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Interessant verhaal. Zelf nog nooit van een bistabiel reedcontact gehoord.
Wordt heel het vermogen van de verlichting via dat reedcontact geschakeld?
of zit er nog een ander relais tussen ?
Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Dag Rob,
Het reedcontact kan een vermogen van 10W schakelen. Je hebt er ook die 50 W, 60W en zelfs 250W kunnen schakelen. Maar ik moet even terug opzoeken welk vermogen het reedcontact dat ik hier heb doorgegeven kan schakelen want ik weet het niet zo meer uit mijn hoofd.
Groeten,
Vic
Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
@Rob: Ik heb het even opgezocht: de MRS-0114AE kan 10W schakelen. Bij 16V is dat 0,625A.( P=UxI dus 10W= 16Vx I dus I= 10/16= 0,625A.) 0,625A, daar kan je al wel wat mee doen denk ik.
Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Dag Vic

Dat is een slimme oplossing om minder energie te verbruiken zonder extra decoders te moeten aanschaffen.

Zou het mogelijk zijn om aan de onderkant een reedcontact te hangen van een metalen rijtuig (vb zilverlingen Marklïn 4081/4082) of zou dit ook geen effect hebben omdat de veldlijnen geleiden over de metalen behuizing.

Met vriendelijke groeten
Arthur
Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Lastig als iemand met bovenleiding in het schaduwstation rijdt, of past dat ook qua afstand magneet->relais?
Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
 @citaat naast de bovenleiding zal toch wel een plekje te vinden zijn voor een extra portaaltje en een magneetje?

Ik zit trouwens te bedenken dat door het in het dak of tegen de wand plaatsen van een magneet en het 'ophangen' van een reedcontact boven of naast de baan het probleem van het magnetiseren van wisseltongen ook op te lossen valt. Maar dat is een zijpad en lost niks op voor binnenverlichting.

Dat kun je echter ook digitaal met een functiedecoder. Ik denk niet dat het zo moeilijk is die in te bouwen en een opdrachtje in RocRail te zetten. Check ook die opties, maar als je je bij deze fraaie Britse oplossing goed voelt, is dat prima. Want het is wel clever thinking!

Groet,

Peter


Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Citaat van: BlikkenTinus op zaterdag 27 mei 2023, 06:56:20maar als je je bij deze fraaie Britse oplossing goed voelt, is dat prima. Want het is wel clever thinking!

Totdat je een keerlus in je baan hebt. Dan schakel je de verlichting juist uit als je andersom door een schaduwstation rijdt. Sporen worden dus richtingsgevoelig. Kun je weer oplossen door (ompoolbare) elektromagneten i.p.v. permanente magneten te gebruiken.
Je moet ook opletten dat je de wagens in de goede rijrichting laat rijden.
Desalniettemin; interessant idee.

Bart
Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Hallo Arthur,
Wat betreft jouw vraag om het reedcontact onder de wagon te bevestigen in het geval van metalen wagons, zoals zilverlingen. Ik moet jou het antwoord schuldig blijven. Ik denk dat je dat best zou uitproberen. Zoals jijzelf schrijft, het zou inderdaad kunnen dat het grootste deel van de veldlijnen zich in de metalen bodem van de wagon nestelen en dus het reedcontact niet schakelen.
Met vriendelijke groeten,
Vic
Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Hallo Mark 147,
Inderdaad voor elektrische locs wordt het moeilijker om het reedcontact te bedienen in verband met de afstand die de magneet moet overbruggen om het reedcontact te bereiken. (Ik heb praktisch geen elektrische locs, dus ook geen bovenleiding. De pantograven van mijn twee elektrische locs staan altijd ingeplooid)
Toch zijn er oplossingen te bedenken. Het meest eenvoudige is een sterkere magneet te gebruiken, een die het reedcontact over een afstand van bvb. 4 cm schakelt in plaats van 2 cm. Maar ik vraag mij wel af of de stroom in de bovenleiding het reedcontact niet zal doen schakelen? Rond een stroomvoerende geleider heb je namelijk ook een magnetisch veld. Dat zou moeten getest worden.
Andere oplossing is inderdaad het reedcontact tegen de zijwand te bevestigen. Dan moet de trein altijd in dezelfde richting het schaduwstation binnenrijden. Maar dat moet ook in het geval het reedcontact aan de onderkant van het dak bevestigd wordt. Als je namelijk de rijrichting verandert dan zal het reedcontact net andersom reageren: "openen" wordt dan "sluiten" en vice versa.
Vriendelijke groeten,
Vic
Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Hallo Peter,
Een oplossing met functiedecoder lijkt mij eigenlijk ook de meest logische oplossing vermits alles digitaal gestuurd wordt, dus waarom ook niet de wagonverlichting? En ik zou hier dan ook voor gekozen hebben moest ik, wat decoders betreft, zo geen "oen" zijn.

Er zijn zo een aantal zaken en handelingen bij het gebruik van een schakel- of functiedecoder waar ik toch niet zo in thuis ben en die mij noopten om voor deze eenvoudige methode met reedcontact te kiezen.
 
Allereerst is er de keuze van de decoder. Ik zou gaan voor het meest eenvoudige: gewoon een schakelaar: aan-uit. Kwestie om het eenvoudig te houden.
Dan moet de decoder ingelezen worden in de Central Station. Zet je de wagon met decoder dan gewoon op de rails en leest de Central Station dan automatisch deze decoder in, zoals bij locs gebeurd? Of moet je iets "speciaal" doen? Ik heb er geen idee van.

En dan moet de decoder ook ingevoerd worden in rocrail. Ik vermoed dat dat identiek is zoals je een loc invoert in rocrail. Vervelende hierbij is dat in de loclijst van Rocrail (de loclijst die je op het bedieningsscherm te zien krijgt) er ook nog eens evenveel decoders bijkomen om de lichten in de wagons te bedienen. Het wordt dan wel een uitgebreide lijst en nogal onoverzichtelijk.

Een mooie oplossing zou erin bestaan dat er in de decoder van de locomotief een contact is voorzien om wagonverlichting aan en uit te schakelen, waarbij dan de stroom voor de verlichting via de sleper van de loc binnenkomt en via stroomvoerende koppelingen naar de wagons wordt doorgegeven. Op die manier heb je dan ook geen sleper meer nodig onder de wagons. En is het aan en uitschakelen van de wagonverlichting gewoon een bijkomende functie van de locdecoder.  Of heeft Marklin daar inderdaad wel zo een vrij te gebruiken functie voor voorzien en weet ik dit gewoon niet?

Je ziet, ik liep tegen een aantal vragen aan waar ik geen antwoord op wist. Vandaar dat ik besloot om deze uiterst eenvoudige oplossing te gebruiken.
Met vriendelijke groet,
Vic
Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Vic, er zijn rijtuigen met bepaalde functies en ja, het werkt ongeveer hetzelfde als loc-decoders. Het automatisch inlezen is beperkt tot mfx. Alle locomotieven met andere protocollen moet je ook handmatig van een adres voorzien.
De handleidingen leggen dat wel duidelijk uit. Het is geen raketwetenschap en dus best te doen, zou ik menen.
Anderzijds begrijp ik een keuze voor een analoge benadering ook wel, al is het vermoedelijk wel een hoop geknutsel en trial and error.

Groet,

Peter
Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Hallo Peter,
Bedankt voor de info. Wat dat "geknutsel en trial and error" betreft, dat valt wel heel goed mee hoor. En eenmaal je weet welk reedcontact, magneet enz je moet gebruiken, is het heel eenvoudig en altijd hetzelfde. Ik heb dus momenteel één trein op die manier ingericht en ik moet zeggen: dit werkt (tot nu toch nog :D ) steeds feilloos.

Ik heb trouwens een treinstel met in één van de wagons een decoder ingebouwd met verschillende functies, zoals binnenverlichting aan/uit of geluiden korte gesprekken enz. Deze wil ik via rocrail automatisch de binnenverlichting en een aantal geluidsfuncties van sturen. Dat is dus, voor mij dan toch, niet zo eenvoudig.

Het komt erop neer dat je in Rocrail een "trein" moet aanmaken. Een "trein" bestaat uit een loc en wagons en kan dus meerdere decoders bevatten, in mijn geval de decoder van de loc + de decoder van de wagon. En dan moet er iets gesynchroniseerd worden zodat deze twee één geheel vormen en beide decoders kunnen ingesteld worden in rocrail zodat bij het passeren van een contactrail de gewenste functie gestart/gestopt wordt.

Maar hoe dat juist moet gebeuren, dat moet ik nog uitdokteren.

Groetjes,
Vic   
Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Vroeger ooit geprobeerd om reedcontacten te gebruiken, N spoor. Was geen succes. Ben er toen ook maar mee gestopt.
Ik weet niet meer of het voor de seinen of de verlichting was.
Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Lid sinds: 2009

Dwarsliggers op de rails sporen niet

offline
Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Citaat van: Mark147 op vrijdag 26 mei 2023, 23:56:02Lastig als iemand met bovenleiding in het schaduwstation rijdt
Hoezo, ruimte genoeg toch?
Andersom gaat ook: Reedcontact/hallsensor in de bovenleiding (boven de rijdraad), magneet onder 't dak, of, indien metaal, erop.

En, o ja, als je de reedcontact avonturen van oudere analoogrijders terug leest:
je kunt ook aan de zijkanten (halverwege bovenleiding en railtop aflezen met magneet etc.
Op die manier heb je meerdere ijkpunten voor verschillende functionaliteiten.

Vroeger: reedcontact+bistabiel relais (zou je nu met reedcontact+SMD-relais doen).
Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Wiki Redactie
Lid sinds: 2006

VT601 is one of my favorite trainsets

offline
Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Ho Vic.

jij schreef:
CiteerHet komt erop neer dat je in Rocrail een "trein" moet aanmaken. Een "trein" bestaat uit een loc en wagons en kan dus meerdere decoders bevatten, in mijn geval de decoder van de loc + de decoder van de wagon. En dan moet er iets gesynchroniseerd worden zodat deze twee één geheel vormen en beide decoders kunnen ingesteld worden in rocrail zodat bij het passeren van een contactrail de gewenste functie gestart/gestopt wordt.

Maar hoe dat juist moet gebeuren, dat moet ik nog uitdokteren.

Eigenlijk is het in RocRail best redelijk te doen.
Je moet inderdaad je wagons (met functiedecoder) toevoegen in de database.
Dat gaat op dezelfde manier als loks, dus dat gaat je vast lukken.

Dan kun je een "trein" samenstellen met een lok en de betreffende wagon. (Je hoeft daarbij geen extra wagens toe te voegen)

Vervolgens maak je een aantal acties aan. Let er daar bij op dat de actie aan én uit gezet wordt. Weliicht helpen de Rocrail-filmpjes van Albert je daarbij op weg.
Deze actie kun je oproepen vanuit een bepaalde melder, rijweg of andere actie, waarbij je ook beperkingen aan kunt leggen, zoals "alleen die wagon" in "die combinatie", enz.

Mocht je vast lopen, dan kijk ik graag met je mee.

John (VT601)
Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Dag John,
Dat is heel vriendelijk van jou om mij ter hulp te willen schieten. Maar ik ga het voorlopig even bij de oplossing met het reedcontact houden. Het werkt prima, ook al is het inderdaad een beetje een surrogaat-oplossing, die niet zo past op een digitale baan. Maar ik ben zo blij dat ik even al die automatiseringszaken achter mij kan laten en mij eindelijk aan de "aankleding" van mijn baan kan beginnen, het onderdeel van de hobby waar ik nog niet echt aan toe ben gekomen.
Maar ik bedank je alvast voor uw hulpvaardigheid. Ik heb inderdaad een mooie wagonset met ingebouwde decoder met heel wat functies maar voorlopig schakel ik die nog wel even met de hand via rocrail. Ik heb ook nog wel wat andere "digitale rocrail" problemen liggen, (Blokseinen met digikeijs DR4018 aan de praat krijgen bvb) Als jij het goedvind dan klop ik bij jou aan als ik mijn moed weer heb samengeraapt om me in al die "problemen" nog eens te verdiepen.  Momenteel loopt Rocrail goed op mijn treinbaan, met dank aan Albert wiens video's mij door alle moeilijkheden hebben geloodst, waarvoor ik hem ten zeerste dankbaar ben. Nu alles min of meer werkt zoals ik in gedacht had, wens ik mij nu toe te leggen op het uiterlijk, want het oog wil ook wat. Want dat is telkens de vraag, die ik krijg van bezoekers: Wanneer begin je nu aan het landschap?
Alvast bedankt en de groeten!
Vic
Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Forum Moderator
Lid sinds: 2006

Gelukkig liggen de dwarsliggers onder de rail.

offline
Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Hi Vic,

Ik heb geen idee of dit voor jou nuttig is maar ik heb momenteel een paar treinen rondrijden met ledstrips in de rijtuigen, die via stroomgeleidende koppelingen vanuit een relais in de loc worden aangestuurd.
Het relais heb ik op een beschikbare AUX poort van de loc decoder aangesloten.
Ik kan dus de rijtuigverlichting vanuit de loc schakelen.
En in Koploper kan je bij functies aangeven dat de verlichting wordt uitgeschakeld als de trein een blok in het schaduwstation binnen rijdt.
En weer aan wordt geschakeld als de trein bij het verlaten van het schaduwstation de verlichting weer aan zet.
Zo houd ik het stroomverbruik binnen de perken.
Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Dag Ad,
Wel, dat vind ik persoonlijk de meest elegante oplossing. De decoder van de loc bestuurt het al of niet werken van de verlichting van de wagons die achter de loc hangen. Alleen, ik ga er mij momenteel niet in verdiepen om reden die ik hierboven ook al aan John heb uitgelegd. Maar ik heb wel een paar vragen want je hebt mijn nieuwsgierigheid toch wel geprikkeld.

1° Jij zegt: "Het relais heb ik op een beschikbare AUX poort van de loc decoder aangesloten." Heeft elke locdecoder van Marklin een dergelijke AUX poort? Indien niet, hoe kom ik erachter welke van mijn locs wel over dergelijke AUX poort beschikken? 
2° Is deze AUX poort volledig vrij, dus gewoon een extra poort waar je eender wat mee kan aansturen? Of hangt daar nog iets anders aan?
3° Wil je gebruik maken van deze poort, moet je dan een kabeltje op die poort van de decoder gaan solderen en de andere kant van het kabeltje op de stroomvoerende koppeling aan de achterkant van de lok solderen?
4° Vervalt dan de sleper onder de wagons en komt de stroom voor de verlichting dan ook via de sleper van de locomotief? Of is de stroom vanuit deze AUX poort enkel groot genoeg om een relais te bedienen? Een relais dat dan op zijn beurt de verlichtingsstroom van de wagons bediend, waarbij de stroom voor de verlichting zelf wordt afgenomen van de rails door een sleper onder één van de wagons?

Met vriendelijke groet,
Vic
Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Wiki Redactie
Lid sinds: 2006

VT601 is one of my favorite trainsets

offline
Re: Eenvoudig in en uit schakelen van wagonverlichting met bistabiel reedcontact
Hoi Vic,

In principe heeft elke Marklin-decoder tenminste 2 functie-uitgangen.
Bij de oudste series decoders worden hier de frontseinen mee geschakeld (afh. van de rijrichting), m.u.v. een aantal vroege modellen met telex-koppeling zoalds de V60 en de BR86.
De decoders vanaf de 6090-series hebben vaak wel een of meer extra functies, maar niet altijd een vrije uitgang. Ook kan het zijn dat deze fuctie (nog) niet geschakeld kan worden.
Bij de 60760-decoder kun je twee extra functies (F1 en F3) verkrijgen door gebruik te maken van aanwezige soldeerpunten. Hiervoor vindt je op de site HGH Modelbaan wel tips.
Alle latere (nachrust)decoders mLD, mLD3, MsD en MSD3 hebben de meeste vrije soldeerpad voor het toekennen van functies.

John (VT601)